Ukrayna’ya yabancı savaş uçağı göndermenin riskleri neler?

Ukrayna’nın yabancı savaş uçağı talebine Polonya neden sıcak bakmıyor? 

Euronews’ün haberine göre Ukrayna, hava sahasında kontrolü elinde tutmak ve Rusya’nın işgaline karşı savaşabilmek için Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batılı ülkelerden savaş uçağı talep ediyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy 5 Mart’ta Amerikalı senatörlerle yaptığı video görüşmesinde bu ricasını tekrarladı.

Ukrayna’ya savaş uçağı desteği verilmesine sıcak bakan ABD, Polonya’daki eski Sovyetlerden kalma savaş uçaklarının Ukrayna’ya aktarılması ve Polonya’nın eksilen hava filosunun ABD yapımı uçaklarla tamamlanması önerisi üzerinde duruyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken dün Moldova’ya ziyareti sırasında Washington’ın bu fikre “yeşil ışık” yaktığını belirtti ve zaman veremeyeceğini ancak öneriyi “çok çok aktif” bir şekilde değerlendirdiklerinin altını çizdi.

Ancak NATO ve Avrupa Birliği üyesi olan Polonya bu öneriye Blinken kadar hevesli yaklaşmıyor. Polonya hükümet sözcüsü Mueller Piotr bu konuda herhangi bir karar alınmadığını belirtti ve öneriyle ilgili bazı risk ve belirsizliklere dikkat çekti.

Ukrayna neden savaş uçağına ihtiyaç duyuyor?

Ukrayna hava kuvvetleri 24 Şubat’ta başlayan Rus işgaline karşı semalarını ve topraklarını çoğunlukla Sovyet yapımı Mig-29’larla koruyor.blob:https://www.kazakistan.kz/512152c2-024a-4500-bedf-81b6b010f46e

Rus hava gücünün sayısal olarak üstünlüğü bulunuyor. Rus ordusunun Ukrayna hava gücünü ve savunma değerlerini ortadan kaldırdığı iddialarına rağmen Ukraynalı pilotlar savaş hücumlarını sürdürüyor. Ancak Ukrayna ordusu uzun vadede daha fazla uçağa ihtiyaç duyuyor.

ABD yapımı savaş uçakları neden Ukrayna’ya verilmiyor?

Her şeyden önce Ukrayna ordusu ABD jet uçaklarını kullanmak için eğitimli değil. Bu nedenle Ukraynalı pilotlara halen kullanmakta oldukları Mig-29 ve Su uçaklarının Polonya, Slovakya ve Bulgaristan gibi eski Sovyetler Birliği ülkelerinden temin edilmesi halinde derhal kullanıma alınması mümkün.

Polonya neden Ukrayna’ya savaş uçağı gönderme konusunda temkinli?

Polonya yaşanan savaşta Ukrayna’ya hem siyasi açıdan, hem toprak bütünlüğü ve egemenliği konusunda hem de mültecilerle ilgili insani yönden büyük destek veriyor.

Ancak Polonya’yı Ukrayna’ya savaş uçağı gönderme konusunda temkinli olmaya zorlayan birkaç faktör bulunuyor:

1. F-16 konusu

Polonya filosu, ciddi sayıda Mig-29 ve Su savaş uçaklarını Ukrayna’ya verirken kendi savaş gücünü zayıflatmak istemiyor. Ordusunu modernize etme çalışmaları yürüten Polonya bu amaçla ABD yapımı F-16’lar talep ediyor.

Ancak bu talebin yerine getirilmesinde F-16 üretimiyle ilgili sorunlar bulunuyor. F-16 üretiminde yaşanan gecikme nedeniyle varolan talebin karşılanmasında güçlük çekildiği bir dönemde Polonya filosunda Ukrayna’ya verilecek uçakların yerinin doldurulmasının zaman alabileceği belirtiliyor.

2. NATO üyeliği

Polonya’yı asıl çekimser kılan konu Rusya’nın savaş uçağı tedarikini nasıl göreceği. Rusya, Ukrayna savaş uçaklarına ev sahipliği yapan ülkeleri askeri çatışmaya taraf olarak göreceğini bildiren sert bir uyarıda bulundu. Bu uyarı kapsamında Polonya’nın göndermeyi taahhüt ettiği uçakların nasıl teslim edileceği sorunu ortaya çıkıyor.

Polonya bu uçakları kendi pilotlarıyla gönderirse Rusya tarafından doğrudan savaşa dahil olduğu şeklinde değerlendirilebilir. Ukraynalı pilotlar Polonya’ya gidip bu uçakları ülkelerine götürürse yine Rusya tarafından aynı şekilde algılanabilir.

Benzer şekilde Polonya’nın teslim edeceği Mig-29 uçaklarının nerede tutulacağı da sorun. Rusya, Romanya ve bazı başka ülkelerin Ukrayna savaş uçaklarına hava alanlarını kullandırdığını iddia ediyor. Polonya hükümet sözcüsü Mueller Rusya’nın bu iddiasını yalanladı, ancak konunun Rusya ile gerginlik sebebi olacağı açıkça görülüyor.

Daha da kaygı verici olan nokta ise bu uçakların NATO toprağı olan Polonya’da tutulması, Polonya hava kuvvetlerine bağlı askerler tarafından uçurulması, bakım hizmeti verilmesi gibi her türlü adımın NATO ile Rusya’yı karşı karşıya getirme riskini taşıyor olması.

3. Polonya-Rusya ilişkileri

Polonya, Kaliningrad bölgesi dolayısıyla Rusya’yla sınır komşusu. Öte yandan Rusya’nın işgaldeki en büyük ortağı Belarus ile uzun bir sınırı bulunuyor. 2015 yılında Polonya’da aşırı sağcı hükümetin başa gelmesinden bu yana Varşova ile Moskova arasındaki ilişkiler de en kötü dönemini yaşıyor.

Bütün bu belirsizlikler içinde Polonya konu üzerine görüşmelerin sürdüğünü belirterek risk ve belirsizlikleri değerlendirmeye çalışıyor.