Rusya, Ukrayna’nın buğdayını mı satıyor?

Rusya’nın Ukrayna’nın güneyinde fiilen kontrol ettiği bölgelerden birine atadığı bir yetkili, Rusya’nın Ukrayna’daki tahılı ülke dışına gönderdiğini söyledi. 

BBC’nin doğrulayamadığı iddia, Ukrayna’nın Rusya’yı ülkeden 600 bin ton tahıl çalmakla ve bunun bir kısmının ihracını yaparak yasa dışı şekilde para kazanmakla itham ettiği bir zamana denk geliyor. 

Rusya ise tahıl çaldığına yönelik iddiaları reddediyor.

Ukrayna’nın tahıl depolarına erişim şu an tüm dünyanın ilgilendiği ve acilen ilgilenilmesi gereken bir ihtiyaç. Zira her yıl Ukrayna’dan Orta Doğu ve Afrika ülkelerine ihraç edilen milyonlarca ton tahıl, dünya gıda ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılıyor. 

Ancak 24 Şubat’ta başlayan savaşta Rusya, Ukrayna’nın Karadeniz’e açılan limanlarını savaş gemileriyle bloke ettiği için bu tahıl ülke dışına çıkarılamıyor.

Rusya, Ukrayna’nın kıyılarını mayınlardan temizlemesi gerektiğini ve böylece tahılın çıkacağı yollarda koridorlar açılması gerektiğini savunuyor. Ukrayna ise kıyılarının tümünün saldırıya açık hale gelmemesi için bu talebi -sağlam bir anlaşma imzalanmadan- kabul etmiyor.

New York Times’ın haberine göre ABD ise Rusya’nın, Ukrayna’dan çaldığı tahılı Afrika’da kıtlıkla mücadele eden ülkelere sattığını savunuyor. 

Gazetenin haberinde yer alan bir Amerikan Dışişleri Bakanlığı belgesine göre Mayıs ayı ortasında ABD, çoğu Afrika’da olan 14 ülkeye bir uyarı göndererek Rusya’nın Ukrayna kıyılarından tahıl dolu gemileri yola çıkardığını iletti. 

Ruslar ne diyor?

Rusya’nın ele geçirdiği ve kontrol ettiği Zaporijya bölgesinin sorumlusu Yevgeni Balitski, bölgedeki tahılın trenlerle Kırım’a gitmek üzere yıla çıktığını, buradan da Orta Doğu’ya gönderileceğini açıkladı. Rusya, Ukrayna toprağı olan Kırım’ı 2014’te ilhak etmişti.

Rusya Devlet Televizyonu’na konuşan Balitski, “Asıl anlaşmalar Türkiye’de tamamlanıyor” dedi ancak daha fazla detay vermedi.

Rusya’nın Kırım’daki işgal yönetiminin yetkililerinden Oleg Kryuçkov da, Zaporijya’daki Melitopol şehrinden 11 vagonluk tahılın Kırım’a ulaştığını açıkladı.

Rusya devlet haber ajansı RIA’ya konuşan Kryuçkov, Herson bölgesinden de tahılın Kırım’a ulaştığını belirtti.

BBC, Rus yetkililere de bu açıklamalarla ilgili sorularını iletti. 

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da Çarşamba günü Türkiye’de konuyu Türk mevkidaşı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü. Ancak ne tahılın iletilmesiyle ilgili bir ilerleme sağlandı, ne de iddialarla ilgili açıklama yapıldı. 

Lavrov, Ukrayna’dan tahıl ihracatı yapılmasına Rusya’nın engel olmadığını, Ukrayna’nın Odessa ve diğer limanlarının açıklarındaki mayınları temizlemesi gerektiğini yani “Sorumluluğun Ukrayna’da olduğunu” savundu. 

Lavrov’un Türkiye’de basın toplantısında yaptığı bu açıklamanın ardından Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü, ülkesinin bölgedeki mayınları temizlemeyeceğini “çünkü Rusya’nın tahıl koridorlarını Ukrayna’ya saldırmak için kullanacağını” söyledi. 

Rusya, olası bir gıda krizi için Batı ülkelerini de suçluyor; krize Batı’nın uyguladığı yaptırımların yol açtığını savunuyor. Batı ise Rusya’nın “gıda arzını silah olarak kullandığını” söylüyor. 

Türkiye de, iki ülke arasında güvenli bir deniz yolu geçişi sağlamak için arabulucu olarak müzakerelerini sürdürüyor. 

Ukraynalılar ne diyor?

Geçen hafta Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasil Bodnar, Reuters haber ajansının geçtiği habere göre, Rusya’nın ülkesinden çaldığı tahılları Kırım üzerinden ihraç ettiğini; ihraç rotalarından birinin de Türkiye olduğunu ifade etti:

“Türkiye’ye bize yardımcısı olması için başvurumuzu yaptık ve Türkiye’nin önerisi üzerine; tahılımızı çalan ve satanlara karşı hukuki bir süreç başlatıyoruz.”

Ukrayna Tahıl Kurumu Başkanı Mikola Gorbaçov, Ukrayna’nın limanlarından ihracat hemen başlamazsa Temmuz ayında başlayacak olan yeni hasat döneminin de bundan büyük oranda etkileneceğini duyurdu. 

Gorbaçov, geçen yıl 44,7 milyon ton tahıl ihraç eden Ukrayna’nın karayolu, deniz yolu ve tren yolu üzerinden yapacağı tahıl ihracatının gelecek yıl 20 milyon tonla sınırlı kalabileceğini söyledi. 

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünya genelinde tahıl, yemeklerde kullanılan yağlar, benzin ve gübrede ciddi fiyat artışlarına yol açtı. Bunun önemli bir bölümü de Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar nedeniyle oldu. 

Rusya ve Ukrayna toplamda küresel buğday ihtiyacının üçte birini karşılıyor. Ukrayna’nın buna katkısı ise yüzde 10 civarında. 

Birleşmiş Milletler verilerine göre 2019’da Ukrayna dünya mısır ihtiyacının yüzde 16’sını, ayçiçeği yağı ihtiyacının yüzde 42’sini sağladı. 

Ukrayna’ya uygulanan mevcut abluka ve tahıl üreticisi diğer bazı ülkelerin üretimini sadece iç tüketim için saklaması; halihazırda gıda sıkıntısı yaşayan ülkelerde ciddi sıkıntılara yol açmaya başladı.

Somali’de Dünya Gıda Programı yetkililerinden Petroc Wilton, Afrika Boynuzu’ndaki kıtlığın halihazırda korkunç ve yıkıcı seviyelerde olduğunu söyledi:

“4 yıl arka arkaya yağmur sezonunda üretim yapılamadı. 15 milyon kişi açlıkla boğuşuyor, yıl sonunda 20 milyona çıkması bekleniyor.”